EĞİTİM:VOLEYBOLDA SMAÇ ÖĞRETİMİ

VOLEYBOLDA SMAÇ ÖĞRETİMİ

Voleybolda smaç;set topunu karşı tarafın sahasına file seviyesinin üstünden atma işlemidir.Yaklaşma,sıçrama,kol hareketi,izleme ve yere inmeyle oluşur.Smaç muhtemelen voleyboldaki en zor bireysel becerilerden biridir,çünkü smaçör havadayken beden için çok yüksek kontrol ve koordinasyon gerektirir. Takımınızdaki smaçörlerin hepsi topa yüksek ve sert vurabilmelidirler. Ayrıca, yarımdan üç çeyrek hıza doğru en iyi şekilde eğilerek vurabilmeleri gerekir, veya açık-el taktiğine uygun vurabilmeleri, sahadaki tüm çeşitli pozisyonlarda bunu yapabilmeleri gerekir.Bu bölüm smacın önemli temel noktaları olan,yaklaşma,sıçrama,smaç ve yere inmeyi anlatacaktır.Ayrıca öğretim teknikleri ve genel öğrenim konseptlerini de içerir. YAKLAŞMA: Smaçör fileye ortalama 3-3.5m.(10-12ft)yaklaşarak başlar. Kesin yaklaşma mesafesi her oyuncunun adım mesafesine göre belirlenir. Yaklaşmanın açıları smaçörün atağı nasıl yapacağına göre çeşitlilik gösterir. Genellikle doğru açı solda duran sağ elini kullanan için 45-60 derece, sağda duran sağ elini kullanan için 60-90 derecedir. Solaklar için açılar ters çevrilir. Yaklaşmanın hızı dengenin kurulması açısından yavaştan hızlıya doğru olmalıdır. Smaçör en az 3 adım atmalıdır ve muhtemelen 4 den fazla olmamalıdır. Yaklaşma adım sayısının değişimine ve oyuncunun sol elini veya sağ elini kullanmasına göre sol veya sağ ayakla başlar. Çoğu Sağ elini kullananlar, sol ayağa yük vererek 4 adımda yaklaşırlar. Bu yüzden sağ ayakla atılan ilk adım sol ayakla takip edilir.(Bazen buna yönsel adım denir, çünkü topun takip ettiği yöne doğru yapılır.) Ve sonra sağ-sol yaklaşma hareketi yapılır. (Bazen zıplama veya adım ve yaklaşma da denir.) Bütün ayak hareketleri yerin 5-13 cm(2-5 ins.)sinde yapılmalıdır; zıplama hareketiyle karşılandığında ayaklar 30 cm(12 ins.) veya daha yükseğe çıkarlar ve sonra yere inerler. Böyle bir zıplama hareketi yaklaşma sırasında smaçörün hızlanma becerisini bozabilir. Her ayak zemin üzerinde mümkün olduğunca kısa zaman süresinde kalmalıdır. Bu yüzden smaçörün yaklaşma adımları sırasında yükün transferi mümkün olduğunca etkili olmalıdır. Merkez yer çekim ileri doğru hareket etmelidir; yukarı veya aşağı değil ve yere yakın olmalıdır.(Dolayısıyla sıçramanın sadece yukarı olması gerekir önce aşağı sonra yukarı değil.) Adımlar arasındaki mesafe smaçörün istediği türde sıçramaya ve smaçörün bacak kuvvetine bağlıdır. Son adımlar arası mesafe kritiktir. Geleneksel yöntemde yaklaşarak sıçramada, yaklaşmanın her adımı mesafede gelişim sağlar ve zıplamaya veya yakın adıma kadar hızlanır. Sağ elini kullananlar için 4 adımlı yaklaşımda ilk adım sağ ayakla olur. İkinci adım, takip eden (yönsel) adım, sol ayakla atılır ve ilk adımdan iki kat daha hızlı ve uzun olmalıdır, üçüncü adım sağ ayakla atılır ve ikinci adımdan daha uzun ve hızlı olmalıdır. Bu noktaya kadar adımlar, mesafeyi ve hızı artırarak smaçörün topa karşı dengesinde arttırmıştır. Bu noktada geleneksel yaklaşma yüksek miktarda güç gerektirdiğinden bazı oyuncuların etkisini de sınırlarlar. Geleneksel yaklaşımın son adımı da sol ayakla atılır. Bu ileri dengeyi durduran ayağı blok hareketine hazırlayan kısa ve hızlı bir adımdır ve dikey sıçramaya dönüşür. Sağ ayağın üçüncü adımdaki duruş kombinasyonu ve 4. adımdaki blok yakın adım veya sıçrama adımı olarak tanımlanır. En yüksek muhtemel dikey sıçrama için gücün yanında 2 adımın 4 adımdan en uzunu olması gerekir.Bu adımda sol ayak ileri gider ve durur.Sonra üçüncü,sonuncudan önceki;adım sağ ayakla atılır ve ikinci adım kadar uzun veya daha kısa olmalıdır.Maksimum dikey sıçrama için üçüncü adım ikinciden kısa olmalı ancak fileye doğru kısa olmamalıdır.bu belirgin olmayan kısalma son adımın (sol ayak)hemen inmesini ve sağ ile aynı anda duruş yapmasına izin verir ve en az süre içinde yerde olurlar.Bu ayak pozisyonunun kullanılması vücudun maksimum yüksekliğe yükselmesini küçük bir ileri gidişle sağlar Daha büyük bir uzaklığa gitmek için-yaklaşma sırasında topu düz bir sıçramayla almak-üçüncü adım ikinci adım kadar uzun olmalıdır. Son adım farkı yaratan adımdır. Dikey yaklaşımdaki gibi çok kısa ve hızlı değildir. Bunun sonucunda daha çok ileriye doğru denge ve dikey yükseklikte çok az kayıptır. Transfer ayakları durduğu ileri noktadan(geniş sıçrama) ayakların durduğu yüksek noktaya (dikey sıçrama )zıttır. Bu geniş sıçrama tekniği küçük bir yüksekliği feda ederken smaçöre topa zıplamasına olanak verir, bu yüzden blokerlere çeşitli yan hükümler vermede ve zamanlamada problemler yaratır. geniş sıçrama, yaklaşmadan smaca giderken bir ayaklı-çıkarma ile en önemli radikal değişikliktir.30 yıl önce bu “çıkarmanın” tekrarlanması geniş sıçrama ile yaklaşmanın avantajlarını arttırdı. Zıt olarak dikey sıçrama kabiliyetlerini geliştirebilmiş bir smaçör blokerleri blok kurarken daha az zorluyor ancak blokerleri topla temasa engelliyor. Dikey sıçrama stili bizim öğretilmesini öncelikle tavsiye ettiğimiz stildir. İki dikey atlama stilinde son adımın hızı kritiktir. Maksimum dikey yükseklik için, smaçörün son iki adımında olması gereken iki ayağında yerde mümkün olduğunca kısa süre kalmasıdır. Son adım ve sondan önceki adım yere aynı anda inmelidir. İkinci ve üçüncü adımlar arasındaki mesafe ayrıca sol ayağın ulaşmasındaki mesafenin kontrolü açısından anahtar noktadır. Bu mesafe ne kadar uzak olursa sağ ayak yerde daha uzun kalı ve bu da yüksek anlamda dengenin kaybı ve kuvvetlerin dağılmasına neden olur. Sondan bir önce duran adım sağ ayak olmalıdır ve fileye doğru 45 derecelik bir açiyla yönelmelidir. Son (sol)adım paralel ile 45 derece arasında bir yerde olmalıdır (figür 3.2).Bir ekole göre ayak ucunun 45 derecelik açıdan biraz daha fazla olarak yönelmesi olarak, ağırlığı daha fazla transfer eden ve vücudun yeri daha hızlı terk etmesini sağlayan bir blok hareketi yaratacaktır. Bu yönelim ayrıca genç oyuncular arasındaki doğal savrulmayı durduracak ve topla temas için smaçörün gücünü artıracaktır(kalçasını fileye daha dik durdurarak.) SIÇRAMA: Yaklaşma esnasında smaçörünüzün kolları yürür veya koşar gibi aynı doğrultuda olmalıdır. Üçüncü adımda kollar vücudun arkasında olmalı ancak 45 dereceden fazla arkada olursa, üst vücut belden öne doğru eğilir ve bu da sıçrama hareketinin etkinliğini azaltır. smaçörün kolları ileri doğru hareket etmeleri dolayısıyla ayak yeri terk etmeden önce kollar kafanın üzerine ulaşmış olur. Bu kol hareketi, kolları belin altından ileri doğru kaldırılmasıyla başlar sonra dirseklerin bükülmesiyle vücudun önüne doğru getirilir böylece başın üzerine hızlı bir şekilde çıkarlar. Bu kol hamlesi sıçramayı desteklemesi açısından gereklidir ve kol hamlesinin kilit noktası 45 derecelik arka pozisyonundan vücudun önüne belin üzerine doğru yapılan harekettir. Kolları kafanın üzerine mümkün olduğunca çabuk çıkarmak verilmesi gereken savaş gibidir ve bu noktadan kol hareketi smaçörün sıçrama becerisini arttırmaz. Smaçörün kalçaları ve omuzları yerden sıçrarken(servis kullanma doğrultusunda)açık olmalıdır. Bazı insanlar yerden sıçrarken kolları ve kalçalarını fileye paralel tutabilecek ve aynı zamanda topa vurmaya açık olabilecek kadar güçlü olmalarına rağmen bu çeşit bir sıçrama genç oyuncular için veya etkilerini arttırmaya çalışan deneyimli oyuncular için tavsiye edilmez. Vücut yeri terk ederken smaçörün vuruş yapacak kolu iki en çok kullanılan pozisyona doğru yönelebilir; ilki maksimum yükseklik; diğeri daha az yükseklik ve daha çok hız. MAKSİMUM YÜKSEKLİK: Maksimum yüksekliği başarmak için kollar başı üzerinde yukarı doğru olmalı,vuruş yapılacak el dirsekle tavan doğrultusunda geriye doğru çekilmelidir.Kol arkaya doğru kavisli bir şekilde tutulmalıdır.Bu güç pozisyonudur ve genellikle etkili noktaya doğru kolun sallanma hareketiyle başarılır.Kolun sallanma hareketiyle eş zamanlı olarak maksimum yüksekliğe ulaşır böylece kolu sallanma hareketi vücut yukarı doğru hareket etmeye başladığında mutlaka başlamalıdır.Topla temas böylece maksimum yükseklikle oluşur veya ondan öncedir.Eğer smaçör yeri terk etmeden önce kollar kafa yüksekliğinde olmazsa genellikle kolun sallanma hareketinde problemlerle sonuçlanır. MAKSİMUM HIZ: Diğer kol sallama hareketi ok ve yayla atış yapmaya benzer. Kollar çok yukarı –kafanın yukarısına yakın bir yerlere kaldırılmaz ve vuruş yapan el dirsek yüksekliğinde yer alır. Kol yayı çeker gibi arkaya doğru gerilir, bu da smaçta daha çok hıza izin verir.(Figür 3.4)Yay pozisyonunun dezavantajı topa temas etmek için gereken maksimum ulaşıma genellikle izin vermemesidir, bu da özellikle genç oyuncular için göz önünde bulundurmaları gereken bir durumdur. Her iki kol sallama hareketi de belki bir amaca hizmet eder. Yüksek güç pozisyonu biraz daha etkilidir ve maksimum ulaşıma izin verir. Yay tekniği, çoğunlukla, daha hızlı bir kol sallama hareketi yaratır. SMAÇ: Topla temas mutlaka smaçörün önünde olmalıdır, kafanın üzerinde, merkeze daha yakın olması tercih edilir ama en azından omuzlarla kafanın üzerinde bir pozisyonda olmalıdır, vücut hattının dışında olmamalıdır. El topla merkezin biraz üzerinde temasa geçmelidir. Bu noktada temas etme yüksek bir dönüş sağlar. Merkezin üzerinde ve sağa doğru temas sağa doğru yüksek bir dönüş ve merkezin üstünde sola doğru temas sola doğru yüksek bir dönüş sağlar. Eğer top yüksek dönüş yapmazsa bu genelde smaçörün kol sallama hareketinde bileğini dirseğin arkasına doğru tutmadığı anlamına gelir. Bu çoğunlukla voleybola yeni başlayan basketbol oyuncularında görülür çünkü dirseklerini sıçrama atışlarında kullanırlar. Bilek temasta hızlı hareket etmelidir. Daha az hız daha çok hız için atak yapanlar ellerini daha çok açmalı ve parmaklarını daha çok ayırmalıdırlar. Daha çok hız için parmaklarını daha yakın ellerini kapalı tutmalıdırlar. Temastan sonra vuruş yapan el dirseğe doğru eğilmeli ve smaçörün vücudunun orta hattına doğru, aşağı doğru gelmelidir. Bir antrenör için en önemli şey dirsek hareketini izlemektir smacın öncesinde ve sonrasında kendinizi smaçörün hareketlerinin her anında izlemek için eğitin ve dirsek hareketinin etkili olduğundan özellikle emin olun. Sağ elini kullananlar için,kol hızı temastan önce sol dizin kaldırılmasıyla geliştirilebilir.Bu hareket;kol hareketinin hızını arttırır ve smaçörün topa kol hızından daha çabuk bir şekilde vurmasını sağlar.Karşı hareket de sol elini kullananlar için uygulanır. YERE İNME: Smaçör iki ayağını da aynı anda yere ne zaman uygunsa indirmelidir. Dizler esnek olmalı, ayak omuz genişliğinde olmalıdır ve ağırlık iyi dağıtılmalıdır ÖĞRETME TEKNİKLERİ: Öğrenme konseptine uygun öğretme teknikleriniz olduğundan emin olur.Her beceriyi öğretmek için 3 veya 4 anahtar sözcük kullanmaya çalışın ve onları asla değiştirmeyin. Örnek olarak: 1. İlk anahtar sözcük:”hazır”veya “hazır pozisyonu” 2. ikinci anahtar sözcük : “ayaklar”veya “ayaklar topa doğru” 3. Üçüncü anahtar sözcük “patlamak” 4. dördüncü anahtar sözcük “sallama hareketi”veya”hızlı harekete geçme” bu sözcükleri başta açıklayın ve bunlara yenilerini eklemeyin. Kullandığınız dille spor yorumcusu gibi olmayın ve oyuncularınızın konsantrasyonlarını engelleyecek durumlardan kaçının. Bu öğretim sırasını hatırlayın: Resimlendirme: Oyuncularınızın ne yapmaları gerektiğine dair pozitif bir görüntüye ihtiyaçları olacaktır ve bunu pek çok kere görmeleri gerekir. Deneme: Oyuncularınızın bu beceriyi denemeye ihtiyacı vardır, defalarca tekrar görüp, tekrar denemeleri gerekir Değerlendirme: Oyuncularınız, beceriyi doğru yaptıklarında değerlendirmenize ihtiyaç duyacaklardır. Bu değerlendirme çabuk ve hızlı olmalıdır. Yukarıda çıkarılmış sıra herhangi bir fiziksel beceriyi öğretmede önemlidir. Bu sıralamayla uyumlu olarak, aşağıda yeni başlayanlara ve genç oyunculara öğretmenizde yardımcı olacak bazı püf noktaları bulunmaktadır: 1. Becerinin belli bir zamanda belli bir noktasını vurgulayan görüntüsünü sağlayın. Akli işlemi bir kerede çok fazla bilgi vererek karıştırmayın. Genç oyuncular için ve özellikle yeni başlayanlar bir beceriyi öğrenmede dikkat süresinin 20 dakikadan fazla olmadığını hatırlayın. 2. Oyuncuların beceriyi tekrar tekrar çalışmasını sağlayın. 3. Sabit bir yeniden değerlendirme sağlayın. Değerlendirmeyi kısa tutun. Pozitif olun ve oyuncuların ne yapmalarını istediğinizden emin olmalarını sağlayın 4. Her topa vuruşun kusursuz ve devamlı olduğundan emin olun. Vurma geliştirilmesi gereken bir beceridir. Bu driller esnasında oyuncuların hareket eden bir topu izlemeleri ve atak yapmayı öğrenmeleri önemlidir. Sabit durumlar oyuna benzemezler, oyuncularınızın etki altında sınırlamayın. Pek çok pozitif örnek sağlamak muhtemelen en önemli anahtardır. Örneklerin mekanik olarak etkili ve teknik olarak doğru olduğuna emine olun çünkü yeni oyuncular tüm hatalı şeyleri kopyalayabilirler. Bu durum için fiziksel becerileri öğretmenin en etkili yöntemi muhtemelen anahtar sözcükler, beceriyi gösterme ve pek çok görsel örnek sağlamayı içerir. Sonuç olarak, oyuncularınızda güven ve motivasyon sağlamak için tekniklerinizi organize etmeniz gerekir. Örnek olarak; tüm çalışma dönemlerinizin başarılı bir notla son bulmasını sağlamanız gerekir ki bu fileyi kısaltma ve dolgulu toplar veya balonlarla duruma alışmalarını (özellikle yeni başlayanlar için)sağlamak olsa bile. ÖZET: Smaç muhtemelen öğrenilmesi gereken en zor bireysel voleybol becerisidir. Smacın unsurlarını öğretirken, sesle öğretme prensipleriyle birliktelik sağlamak ve dik sıçrama stiline de başlamak tavsiye edilen tekniktir. Smacı öğrenmek için oyuncular, zamanlama, ayak hareketleri ve kol ve vücut pozisyonları üzerinde çalışmalı ve dirsek rotasyonlarına dikkat etmeleri gerekir. Antrenörler smacı öğretirken, oyunculara anahtar sözcük seçerken yardımcı olmalı, öğrenme akli olarak sıralanmalı ve antrenman yaptırmalıdır. Buna ek olarak antrenörler mutlaka sabit değerlendirme yapmalıdırlar.