EĞİTİM:VOLEYBOLDA GÖRÜLEN SAKATLIKLAR VE KORUNMA

VOLEYBOLDA GÖRÜLEN SAKATLIKLAR ve KORUNMA

Sportif hareketler , dinamik koordine hareketler bütünü olan sportif aktivitelerin doğal sonucudur. Önemli olan korunma ve tedavidir. Sakatlıkların önlenmesi için önlemler almak, sporcunun bu konuda eğitimi, antrenörle işbirliği , uygulama istirahat , gerekir. Düşük yoğunlukta yapılan antrenmanlar istenilen gelişmeyi sağlamaz , yüksek yoğunluktaki antrenmanlar aşırı yüklenme nedeniyle sakatlığa ve sürantrenmana yol açabilir. Optimal yüklenme gereklidir. Böylece kas , tenton ve bağların kuvveti artar. Yüksek şiddetle antrenman için bir önceki antrenmandan sonra optimal dinlenme ve laktik asit eliminasyonu sağlandıktan sonra olmalıdır. Aksi takdirde sakatlık riski yüksektir. Kas kuvveti dayanıklılığı , kardiyorespiratuarda yanıklılık gelişimi için aşırı yüklenme gerekmektedir. Böylece adaptasyon sağlanır. Elit bir voleybolcunun bir maç süresince 150 kez sıçradığını düşünürsek voleybolcuların sıçrama ve bacak gücüne ihtiyacı vardır. Blok ve smaç için kol kuvveti gerekmektedir. Yapılan kuvvetlendirme egzersizleri ile sakatlıklardan korunma sağlanabilir. Sıçrama , rotasyonlar ve yana hareketler sırasında yan bağlarda stres meydana gelir. Ayak bileğinde tafibular ve kalkaneofibular bağlarda zorlanma olur. Peronueus longus ve brevisin koruyucu mekanizması yetersizdir. Hareketler şiddetli olduğunda sakatlıklar zayıf bağlarda meydana gelir. Sıçrama ve konma , smaç ve blok sırasında el top teması , oyun yüzeyinin sertliği , uygun olmayan ayakkabı , giysi , malzeme , yanlış teknik , tek taraflı yüklenmelere , fiziksel kondisyon düzeyine bağlı olarak sakatlıklar meydana gelmektedir. Schafle (1990) ulusal voleybol turnuvalarında bayanların erkeklerden daha fazla sakatlandığını belirtmiştir. Sakatlanmanın ilk gününden antrenman ve maçlara kadar geçen süreç önemlidir. Çok hassas basamaklama gerektirir. 1. Doğru ve zamanında yapılan ilk müdahale 2. Tedavi 3. Rehabilitasyon 4. Tekrar kondisyonlanma SAKATLIKLARA ZEMİN HAZIRLAYAN FAKTÖRLER A-Çevre faktörleri : Salon ısısı , ışığı , gürültü , zeminin yumuşaklığı ve sertliği , malzemenin uygunluğu ve koruyucu malzeme. B-Kişisel faktörler : İyi ısınmama , yetersiz antrenman , lokal ve genel aşırı , yorgunluk , temel hareketlerin aşırı tekrarı , lokal enfeksiyon kaynakları , postür bozuklukları v.b. Voleybol sert zeminde oynandığında ayak , ayak bileği , diz problemleri olur. Ayakkabılar oldukça önemlidir. VOLEYBOLDA SIK GÖRÜLEN SAKATLIKLAR 1. Akut sakatlıklar : Cilt kesileri , burkulmalar , kırıklar , kas zorlanmaları . Voleybolda kırık ve çıkıklar sıçradıktan sonra inişte olmaktadır. 2. Aşırı Kullanım Sakatlıkları : Tekrarlı hareketler sonucunda eklem , bağ ve tendonlarda aşırı zorlanma sonucu ortaya çıkar. Sakatlıkların % 90’ı alt ekstemitlerde özellikle dizde % 59 , ayak bileğinde % 22 bulunmuştur. Yapılan ankette ( en az 5 yıl voleybol oynamış sporculara ) % 35 bel ve ayak bileği , % 32 el ve parmaklar , %30 omuz , %18 diz , %10 el bileği sakatlığı tespit edilmiştir. 1-AKUT SAKATLIKLAR A-Burkulmalar : Eklem üzerine yanlış yönde kuvvet uygulanmasıyla bağlarda meydana gelen yırtık ya da gerilmeye denir. Yırtık tam , kısmi yada minimal olabilir. Burkulmaların çoğu birkaç haftada iyileşebilen kısmi yırtıklardır. Tam yırtık ciddi bir durumdur ve ameliyat gerektirir. Ayak Bileği Burkulması : Voleybolda ayak bileği burkulması genellikle sporcu sıçramanın uçuş zamanı sırasında denge kaybı yada başka bir sporcunun ayağının üzerine beklenmedik bir düşüşüyle meydana gelir. Örneğin : Ayağın dış yanı üzerine düştüğünde ayak içe döner ve ayak bileğinin dış yanındaki bağlar zedelenebilir. Bu inversiyon yaralanması voleybol oyuncularında ayak bileği yaralanmalarının % 90’ını oluşturur. Ayağı kaldıran kasların zayıflığı , yetersiz kas koordinasyonu , düşük konsantrasyon , yoğunluk , kötü düşme tekniği sakatlık nedenidir. Ağrı ve şişme meydana gelir. Orta derecede bir burkulmada bantlama uygulanarak oyuna devam edilebilir. Ciddi burkulmalarda oyuna devam edilmez. Bu tip sakatlıklarda 24-48 saat RİCE Rest=Dinlenme , I Ce=buz , Compression=Baskı , Elevation=Yükseltme) yapılmalıdır. Önden ve yandan X-Ray çekilmelidir.bağların durumunu belirlemek için stres radiogramı yapılır. Ayak bileği dış yan burkulmaları %95 , kırıklar % 3 oranında görülmektedir. 3 çeşit tedavi vardır. 1. Fonksiyonel Tedavi : Mümkün olduğu kadar kısa sürede ayak bileğinin aktif ve pasif mobilizasyonu sağlanır. Erken dönemde uygun taping , fiztoterapi ve ağırlık çalışılabilir. Spora erken dönebilir. Fakat tekrar etme riski ve daha sonra ayak bileğinin kronik instabilitesi olabilir. Bu tedavi tercih edildiyse deneyimli bir doktor yada antrenör tarafından yakından gözlenmelidir. 2. Plaster : Kolay ve emniyetli olması nedeniyle en popüler tedavidir. Spora dönüş fonksiyonel tedaviye göre daha ucuzdur. 3. Cerrahi : Son aşamadır. Tam yırtıkta kullanılır. Tedavide rehabilitasyon süreci olmalıdır. Taping önemlidir ve koruyucudur. Bir çok taping yöntemi vardır ve her antrenör kendine göre bir yöntem belirlemiştir.Tapingde peroneus brevis tendonuna , talofibular ve kalkaneofibular bağlara destek olunmalıdır. Sporcunun antrenman metodunda , spor zemininde ve spor ayakkabısında bazı değişiklikler yaparak sakatlıkları azaltmak mümkündür. Ayak ve ayakkabı uyumu önemlidir. Esneklik , dengeli kas gücü , uygun zemin , doğru antrenman programı olması gerekir. . Peroneal kasların kuvvetlendirilmesi ve koordinasyonu önemlidir. Diz sakatlıkları : Sportif yaralanmaların % 58’i dizde lokalize olmaktadır. Diz sakatlıklarının yarısı burkulmalar diğer yarısı overuse sakatlıklarıdır. Dizi destekleyen yapılar 2 ana gruba ayrılır. Statik stabilizerler (bağlar) ve dinamik stabilizerler (kas-tendon yapılar ve aponeuroses) Bağlar varus ve valgus streslerine maksimum direnç sağlar. Dizin stabilizasyonu yan ve çapraz bağlarla sağlanır. İç ve dış yan bağlar birlikte dizi tutar ve yanlara bükülmesini önler. Dizin içinde ön ve arka çapraz bağlar vardır. Eklemin dönme stabilizasyonunu sağlarlar ve bir çok spor aktivitesi için gereklidir. Dizdeki zorlanmalar 3 gruba ayrılır. 1.Derecede Zorlanmalar :Bağlarda aşırı gerilme , hassasiyet , minimal fibril yırtıkları vardır fakat instabilite yoktur. 2.Derece Zorlanmalar : Genel hassasiyet , daha fazla fibrilde zorlanma ve yırtık vardır. Kanama olabilir , instabilite yoktur. 3.Derece Zorlanmalar : Bağ tamamen yırtılmıştır. Tam yırtığın etrafında küçük yırtıklar olabilir. Kanama vardır. Eklem fonksiyonlarını kaybeder ve unstabildir. Ön çapraz bağ yırtığı dizin rotatör instabilitesine neden olur. Tanı erken konmalı ve cerrahi tedavisi yapılmalıdır. Voleybol sakatlıklarında ACL rüptürü genellikle hucum bölgesinde zıpladıktan sonra düşme sırasında dizin valgus eksternal rotasyon kuvveti yada varus internal rotasyon hareketi nedeniyle meydana gelir. Bayanlarda daha sık görülür. ACL yırtığında eklem içinde bir şeyin kırılması yada eklem içinde subluksasayon hissi vardır. Birçok saat içinde hemartrozis görülür. Acil tedavi olarak RİCE uygulanır ve en kısa sürede doktora gitmelidir. Cerrahi gerekebilir. Menisküsler 2 tane fibrokartilaj yapıdadır. Femur ve tibia arasında medial ve lateral bölümde yer alır. Menisküsler : 1. Femurdan tibia’ya yükün dağılmasına yardım eder. 2. Eklemdeki stresi absorbe ederler. 3. Eklem stabilizasyonuna yardım ederler. 4. Eklemde sinovial sıvının dağılımını sağlayarak eklem kıkırdağının beslenmesine yardım eder. Menisküslerde damarsal yapılanma yoktur. Sinovial sıvı ile beslenirler. Menisküsün alınmasıyla zamanla eklemde dejeneratif değişiklikler ve osteoratroz olur. Menisküs yırtıkları ligament yırtıklarıyla birlikte yada ayrı görülebilir. Tek başına menisküs voleybolda defansta görülür. Dizin valgus internal rotasyonu yada varus eksternal rotasyonunda ayak yere sabit ve diz 90 derece yada daha fazla döner. Opere edilir yada artroskopi yapılır. Artroskopiden birkaç gün sonra spora dönebilir. Ferretti’ye göre 1-2 hafta içinde dönebilir. Çocuk ve adölesanlarda diz ağrısı ve sakatlıkları yaygın görülür. ( özellikle osgood schlatter) . Sıçrama ve düşmede ağrı olur. Parmak Problemleri : voleybolcularda parmak problemleri çok sık görülür. Genellikle blok sırasında 4 ve 5. parmaklarda meydana gelir. Topun ele vurmasıyla bağ ya gerilir yada yırtılır. Çıkıkta olabilir. 1. ve 2. derece zorlamalarda 2-3 dakika içinde ağrı geçer ve oyuna dönebilir. Buz uygulanır. Oyuna dönmeden önce 2 yada 3 parmağa birlikte taping yapılmalıdır. Taping 2-3 hafta süreyle yapılmalıdır. Parmak kaslarının yetersizliği ve kötü pas tekniği de söz konusudur. Kas Zorlamaları : Hafif , orta ve şiddetli olmak üzere üç derecedir. Genellikle 2 eklem kateden kaslarda , Tip 2 fibrilleri fazla olan kaslarda , zayıf agonist-antagonist kas gruplarında görülür. Voleybolda genellikle alt ekstremitelerde , hamstringlerde , medial gastrocnemiusta görülmektedir. Hafif zorlanmalarda sadece aşırı germe vardır. Minimal kanama , ağrı ve hassasiyet vardır. Buz uygulanır. 1-2 gün içerisinde yavaş yavaş spora dönebilir. Orta derece zorlanmalarda bazı kas liflerinin yırtılması söz konusudur. Daha fazla kanama , ağrı , ödem ve hassasiyet vardır. 24-48 saat buz ve soğuk kompres uygulanır. Ağrı izin verdiğinde yavaş yavaş aktiviteye dönülebilir. Şiddetli zorlanmalarda tam bir yırtık vardır. Cerrahi gerekebilir. Yeterli iyileşme sağlanmadan spora dönülürse iyileşme süreci uzar. Tedavi buz , dinlenme , antienflamatuar ilaçlar , stretching , progressif kuvvetlendirme programı uygulanır. Tam esneklik ve kuvvet kazanılmazsa sakatlığın tekrarlanma riski artar. Sıcak uygulama kanama riskini arttıracağı için önerilmez. Yetersiz ısınma , kötü teknik , overtraining , dayanıklılık , programının yetersizliği , kas imbalansı ve mineral eksikliği nedenler arasındadır. Doğru ısınma ve stretching korunmada önemlidir. Bacak Krampları : Yetersiz kas kuvveti , aşırı tuz kaybı , uzun süreli turnuvalarda kaybedilen tuzun yerine konulmaması nedeniyle olur. Su Toplanması : basınç ve rotasyona neden olan sürtünmeler sonucu oluşur. Yeni ayakkabı , dikkatsizlik , kötü malzeme nedeniyle oluşur. Zemin Yaralanmaları : kayma , kötü planjon , zayıf teknik , yere düşme , takla sırasında oluşabilir. Bunlar öğrenilirken dirsek kalça ve dize yumuşak destekler konulur. Sıyrıklar : Derinin yüzeysel tabakasında meydana gelir. Deride yada altındaki dokularda morarma olur. Ödem ve inflamasyon verir. Voleybolda sıyrıklar genellikle savunma sırasında dizkapağı bölgesinde olur. Eğer koruyucu malzeme olarak dizlik kullanılırsa risk azaltılmış olur. Soğuk uygulama ve bandaj yapılır. SPOR SAKATLIKLARI— ÖZEL PROBLEMLER 1. Aşırı yorgunluk ve tükenme : uzun süren antrenmanlar ve maçlar sonucunda görülür. Yetersiz sıvı alımı , formaların cilt teneffüsü ve terlemeyi etkilemesi . 2. İlaç kullanımı : kurallara ve fair play’e uygun değildir. Genellikle yorgunluğu , ağrıyı yenmek veya uzun zaman iyi hissetmek , enerji kazanmak için kullanılmaktadır. 3. Heyecansal bozukluklar : Aşırı dikkat , heyecan , sinirlilik , uyku bozukluğu , sindirim bozukluğu v.b. Kas Hassasiyeti : Genelde bacak ekstansörlerinde imbalans görülmektedir. Sıçrama ve konma sırasında artmış olan yorgunluk , anatomik bozukluklarda kas hassasiyetini arttırmaktadır. Bayanlarda daha fazla görülür. İyi bir teknikle hem hareketin etkinliğinin artması hem de kas iskelet sistemine binen yükün hafiflemesi söz konusudur. Ayrıca yumuşak tabanlı ayakkabılar temasın etkisiyle artan yükü azaltır. Tendinopatiler : voleybolcularda sık görülür. Mekanik tendinoğatiler aşağıdaki gibi sınıflandırılır. a- Yapışma yerinde tendinopatiler : En çok patellar tendonda (jumpers knee) , aşil tendonunda ve supraspinatus tendonunda görülür. b- Pertendinitis : Çok ağrılıdır ve en çok aşil tendonunda görülür. c- Tendinosiz : En çok aşil tendon ve patellar tendonda görülür. d- Tendinozisle birlikte peritendinisit ve tenosinovitis DİZ EKLEMİNDE : 1-Patel lofemeral ağrı sendromu : Aşırı yüklenme nedeniyle olur. Ana faktör dizin yapısal düzeninde bozukluk ve sık sık dizi yere çarpmaktır. Ağır sıçrama çalışmaları yetersiz ve yanlış germe egzersizleri , yanlış düşme tekniği , çok sert zemin , patellar inflamasyon nedenidir. Diz fleksiyonda iken kuvvet uygulandığında ağrılıdır. Korunmak için kuvvvet egzersizleri , uygun ayakkabı ve koruyucu malzeme gereklidir.Dizde kullanılan ortezler patellar buradaki hemobursitisi önler. 2-Jumper’s knee : Dizin ekstantör mekanizması ile diz kapağının alt kısmı aşırı kullanılmasına bağlı bir sakatlıktır. Özellikle patlayıcı hareketlerde şiddetli ağrı olur. Quadriceps tendonunun yapışma yerinde yada tibial tuberos sitazda ağrı olur. Jumper’s knee belirtilerine göre 4 safhaya yayılır. 1. derece ağrı sadece oyundan sonra yada oyun sırasında vardır. Sportif performansı engellemez. 2. derece :aktivite ile başlayan ağrı ısınma ile kaybolur ve egzersiz sonrası tekrar ortaya çıkar. Spor performansını engellemez. 3. Derece : Oyun sırasında sürekli ağrı ve sporsal performansta sınırlılık . 4. Derece : Tendon yırtığı söz konusudur. Not 3 : Derece yırtık belirtileri görüldüğünde eğer oyuna devam edilirse tam rüptür olur. 1984 de elit voleybolcunun % 40’ında jumpers knee belirtileri görülmüştür. Bunun nedeni sıçramalardır. Ferretti 1984 ve Watkins & Green 1992 sert zemin ile Jumper’s knee arasında pozitif bir ilişki bulmuşlardır. Kasların elastikiyeti ve kuvvetini arttırmak için ağırlık çalışmaları , sıçramalar , pliometrikler yapılır. Sıçramalar arasında dizi fazla bükmemek gerekiyor. Yeterli ısınma ve germe , şok absorosiyonunu sağlayan tabanlı ayakkabı , iki ayak üzerine düşmeyi öğrenme koruyucu faktörler arasındadır. Tedavi 1. , 2. ve 3. derecenin erken döneminde , buz yeterli ısınma , Quadriceps ve hamstring için germe , Q için izometrik , fizyoterapi ve ilaçlar uygulanır. 3.derecenin ileri döneminde yukarıdakilere ilave olarak daha uzun dinlenme , kontizon enjeksiyonu ve ameliyat düşünülür. 4.derecede cerrahi tedavi yapılır. OMUZ PROBLEMLERİ Voleybolda servis , smaç , blok sırasında omuzda tekrarlı stresler söz konusudur. Omuzda 3 önemli problem vardır. 1. İmpengement sentromu 2. instabiliteler 3. suprascapular nöropati Yanlış smaç tekniği yetersiz fiziksel kondisyon ve yetersiz ısınmalarla ortaya çıkar. İdeal smaç tekniği öğrenilmelidir. SIRT PROBLEMLERİ En çok bel problemleri görülür. Genellikle omurlar arasındaki dirseklerdeki bozulma sonucu ağrı görülür. Bu dirseklere özellikle sıçradıktan sonra konma durumunda büyük yük biner. Low back (bel ağrısı) olarak yada yavaşça ortaya çıkıyor. Dinlenmekle azalır. Tedavi de dinlenme, ilaç ve buz önemlidir. Ağrı azaldığında kuvvet ve esneklik çalışmaları yapılmalıdır. Genellikle karın ve bel kaslarının yetersizliği önemli bir etkendir. Tedavide bu göz önüne alınmalıdır. Smaç , blok , plonjon hareketleri yapılırken dikkatli olunmalıdır. STRES KIRIKLARI Voleybolcularda çok yaygın değildir. Stres kırıklarıyla birlikte overuse yada overtraining hikayesi vardır. En yaygın olarak fibula , metatarsaller ve tibiada görülür. Ulnada görüldüğüde rapor edilmiştir. Hassasiyet vardır. Ödem olabilir yada olmayabilir. En önemli tedavi dinlenmedir. SPORA DÖNÜŞ İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR 1. Akut ödem absorbe olmalıdır. 2. Sakatlanan kısma eklem hareketi ağrısız ve limitasyonsuz olmalıdır. 3. Sağlam ekstremite ile karşılığında da normal kuvvet ve gücün yaklaşık % 80’ine sahip olmalıdır. 4. Kas yapısı diğer tarafla normal ölçülerde olmalıdır. 5. Sakatlanan kısım genel ve kardiyovazküler dayanılıklığa sahip olmalıdır. 6. Alt ekstremite eski hız ve çevikliliğini kazanmış olmalıdır. 7. Tüm egzersizler ağrısız yapılabilmelidir. 8. İnstabilite için dinamik kontrol sağlanmış olmalıdır. 9. Nöromüsküler kordinasyon tamamlanmalıdır. 10. Çevre ölçümü normal tarafın % 90’ında az olmamalı 11. Doktor , fizyoterapist , antrenör , sporcu aktiviteye dönüş için birlikte karar verilmelidir. SAKATLIKTAN KORUNMA Antrene olmak kondisyon düzeninin iyi olması ve giderek artması uygun ayakkabı ve imkanlara sahip olduğunda fiziksel tehlike yok demektir. Bu temel noktalar önemsenmiyorsa kronik sakatlık ihtimali artar. Antrenman , yaş , fizik yapı , teknik düzey , antrenörün bilgi ve bakış açısı , doktor gözlemi önemlidir. Antrenman programı bilinçli ayarlanmalıdır. Ağrı , isteksizlik , psikolojik durumlar , bilinçli eğitimle giderilmelidir. Alınacak önlemler : 1. Sezon öncesi muayene 2. Yeterince uzun ve sistemli ısınma 3. Aşırı yorgunluktan kaçınma yeterli dinlenme , yeterli ve dengeli beslenme. 4. Yeterli uygun antrenman 5. Fokal antrenman kaynaklarının tedavi edilmesi 6. Postür bozukluğu varsa uygun germe ve kuvvetlendirme egzersizleri 7. Uygun alet , malzeme ve çevre koşullarının sağlanması 8. Zayıf ayak bileği olan oyuncular kuvvet egzersizleri yapmalıdır. (özellikle peroneal kaslar). 9. Koruyucu taping yapılmalıdır. 10. Destekleyici ve uygun ayakkabılar kullanılmalıdır 11. İki ayak üzerine düşme tekniği geliştirilmelidir. Ayrıca gözlük kırılması lenslerin kaybolması gibi olaylar için ön tedbir alınmalıdır. Süs eşyaları takılmamalıdır. Duşlarda çıplak ayakla gezilmemeli , herkes kendi malzemesini kullanmalıdır. Özel plonjon teknikleri öğrenilmelidir. Akut sakatlıklarda acil yardım prensipleri : 1. Masaj , ovma , çekme , yerleştirme gibi davranışlardan KESİNLİKLE KAÇINILMALIDIR. 2. Lokal soğuk uygulama 3. Dinlenme için basit tespit işlemleri 4. Elevasyon (Yükseltme) 5. Ağrı kesici 6. Doktor kontrolü VOLEYBOL SAKATLIKLARINDA REHABİLİTASYON Hafif sakatlıklardaki müdahale Hafif sakatlıklar meydana geldikten hemen sonra bazı müdahaleler (kas bağlantısını, bağlantı yerine) yapılmalıdır. Böylece olası önlemli bir sakatlık riski azaltılmış olur. Bu prosüdür (Basınç ,Buz , Elevasyon ,Hareketin dinlendirilmesidir) (PİER) Basınç Son araştırmalar sonunda sakatlanan bölgeye yapılan hafif basınç , buz tedavisinden daha önemlidir. Yer teşkil etmektedir. Tendeki açık yaraların yanında , bu uygulama için kanamalı yaralarda da uygulanmaktadır. Bu uygulama sonucunda kan erken pıhtılaşır ve dolaşım mekanizmasına kazandırılır , kanın boşalımı önlenir ve damarın dışına da taşmaz. Antrenörlerin kullanabileceği en akıllıca yol bandaj kullanımıdır , eğer deriye doğruda buz ile temas söz konusuysa , bandaj soğuk su ile uygulanıma girer , önemli olan bandajın belli bir sıcaklığa sahip olmasıdır. Yaralı bölgedeki dönüşüm mekanizmasına zarar vermemekte gerekli şıkların arasındadır. BUZ Buz : Neden buz ? kliniksel olduğu halde bu soru hala sorulur. Bu 10- 12 dakikalık periferol kullanıldığında , vaso yapısını ve perikheral damarları etkiler , bunun anlamı , bu damarlarda oluşan kan dolaşımı azalır , tedavi erken kan pıhtılaşmasıyla olur. Diğer fizyolojik etkisi , acıyı dindirici olmasıdır. Acı azaldığında vücut kasları sıklıkla spazm yapmazlar ve ağrıyan yaralanan bölgenin normale dönüşümünü sağlarlar. İlk müdahale ayrıca dolaşımın sürdürülmesini sağlar. İlk 48 saatlik periyotta buz tedavisi süresi 12 dakikayı geçmemelidir. Eğer 15 dakika olursa damarların açılımı söz konusu olabilmektedir. Bu kısa dönemde buz tedavisi herkese iki saat uygulanmalıdır. Antrenörlerin sorduğu soru kimyasal buz parçalarının etkinliği yönündedir. Bu parçalar etkilidir. Fakat doğal alanlardaki kadar değildir. Eğer mümkünse , buz küçük küçük parçalara ayrılır ve bir havluya sarılarak tedavinin bu şekilde olması sağlanmalıdır. Not : Bu 48 saatlik dönemde asla sıcak pansuman uygulanımı oluşturulmamalıdır. Buz tedavisinin uygulanımı belli bir düzen içinde oluşturulmalıdır. Tedavi sonucunda yaralı bölge diğer bölgelere oranla daha ılıktır. Bu durumda tedavi süresi 20 dakikaya kadar çıkarılabilir. Fakat hiç bu durumda 2 0 dakikalık tedavi süresinin üstüne çıkılamaz. Elevasyon (Yükseltme) Bu yöntem iyi bilinir , yaralı bölge yukarı kaldırılarak kan dolaşımının aşağı doğru oluşumunu önlemiş olur. Hareketi dinlendirme yada sınırlama Sakatlı takibinde , sakatlık bölgesi dinlendirilmelidir , atlet eğer oynamayacak durumda ise , sakatlık bölgesinin ağır hasar gördüğü bir gerçektir. Sakatlık bölgesine göre dinlenme süresi uzayıp kısalabilmektedir. Yinede birçok sakatlık türü acı veren hareketlerin sınıflandırılmasından oluşur. Bu tür sakatlıklarda yapılan uzanarak dinlenme etkili olmakla beraber zararlıdır. VOLEYBOLDAKİ HAFİF SAKATLIKLAR Burkulma Birçok antrenör ve atlet burkulma olgusunu yanlış anlamaktadırlar. Burkulma sıradan olup onlar için zararlıdır. Ligomentin içsel dayanıklılığın zorlanması sonucu burkulma meydana gelir , ne kadar lifin yırtıldığı oranda belirtiler ciddi boyutlardaki sakatlığın oluşup oluşmadığını belirtir. Burkulmalar şiddetine göre 3’e ayrılır : 1. derece : Çok az lifin yırtılması sonucu ortaya çıkan bu sakatlıkta çok az bir kanama vardır. 2. derece : Çok sayıda lifin yırtılması sonucu ortaya çıkar. Bağlantı yerlerindeki hareket azalır , bölge çekildiğinde yada bastırıldığında acı olur. Bir saat içinde sakatlık bölgesindeki ısı ılır. Hematama formasyonunda kanama görülür. 3. derece : bölgedeki tüm liflerin kopması sonucu oluşur , bölgenin damarda bağlantısında oluşur. Kas kirişi bazı kemikleri ileriye doğru itekler , fonksiyon kaybı , sakatlık ve palpasyondaki acı söz konusudur. Sakatlık devamında normalden daha fazla hareketlilik söz konusudur , bağlantı yerinde kanama başlayınca hareket durur. Eğer acı azsa sakatlık anlaşılmayabilmektedir. Bilek burkulması Bu sakatlık voleyboldaki en sık rastlanan sakatlıktır. Ayağının dışının yüklenim,iyle bu sakatlık ortaya çıkar. Çok hızlı oluşturduğu için kas sistemi herhangi bir reaksiyon veremez , pozisyondaki bağlantıya göre güç azalımı veya azaltımı söz konusudur. Tüm ayak burkulmalarında PİER yöntemi uygulanır. Derece tedavisi hemen yapılır ve atlet oyuna dönebilir. Derece 2 ve 3. sakatlıkları fiziksel tedavisi ve terapisel olmalıdır. Sakatlık oluştuktan sonra bilek desteksiz bırakılmamalıdır. Bandaj , atleti rahatsız edecek şekilde sarılmamalıdır. Sarılan sargı atletin yürümesine yardımcı olur nitelikte olmalıdır. Eğer yürüyemiyorsa atlete koltuk değnekleri verilir. Fakat bunlarda vücut ağırlığı dağılımını meydana getirmesi için kullanılmalıdır. Atlet hareketleri yaparken herhangi bir acı çekmiyorsa günlük , antrenmanlara başlayabilir. Ve o bölgeyi de geliştirmelidir. Bileklerdeki perona denilen kas grupları harekete geçirilir. Eğer bu bölge güçlendirilirse bir daha aynı sakatlıkla karşı karşı kalınamayabilir. Havlu , ağırlık ve bisiklet çalışmaları etki sahibi olan çalışmalardır. Kas grupları arasındaki dengede önem taşımaktadır. Son çalışmalar sonucunda , bağlantıları sağlamak için kas reflekslerini harekete geçiren mekanik açıların bileklerde bulundukları saptanmıştır. Bilek burkulduğunda , mekanik alıcılarla zarar görür ve bağlantılar yok olur. Bu yeteneğin yok olmaması için koordinasyonel ve dengesel egzersizler yapılır. Bu wobbleboard (şekil) kullanılarak oluşturulur. Eğer yoksa , atlet ayağının üzerinde durarak , gözlerini kapamalı ve dengede durmaya çalışmalıdır. 1 dakikalık dengeden sonra , diğer ayağının aynı işlemi yaparak egzersizi realize etmeye devam etmelidir. Bu tadavisel çalışma sürdürülür. Atlet bu süre içinde oyundan kopmaz. Atlet ayağındaki iyi organize olmuş bandajla oyun oynayabilir. VOLEYBOL SAKATLIKLARINDA REHABİLİTASYON PARMAK BURKULMALARI Parmak burkulmaları genelde blokta oluşur. Parmakların hiper açılımının ve callateral bağlantı burkulmalarını içine alır. Sakatlıktan hemen sonra parmağın açılımı gibi hareketleri yaptığı gözlenmelidir , eğer tam anlamıyla esneklik yoksa , sporcu bir doktora görünmelidir yada , belki operasyon gerekebilir. Eğer hareket yapılamıyorsa PİEK uygulanımı gerçekleştirilir. Buz tedavisinden sonra antrenör sakatlığın yerini saptamak için parmağı sağa sola hareketlendirir. Eğer yine acı çok fazla ise sporcunun bir uzmana görünmesi şarttır. Eğer bağlantı sabitse , bandaj uygulanır ve atlet oyuna dönebilir. Tedavinin en önemli kısmı bağlantının harekete geçirilmesidir , bandaj tedaviyi izleyen 6 hafta boyunca uygulanır ve yeniden sakatlanma ihtimalini ortadan kaldırır. Baş parmak burkulmaları Bu sakatlıklardaki evrensel prodüsürde aynıdır , tüm sakatlıklar , 1. dereceli sakatlıklar dan daha önemlidir , plastik cerrahi yada ortapedist tarafından tedaviler uygulanır. Kas-tendon sakatlıkları ( Gerilmeler) Gerilme , hem kas hem de tendonlardaki liflerin yırtılmasıdır. Gerilmelerde 3 şekilde derecelenir. Akut gerilmeleri , fazla açılımdan ve kas grubunun çok ağır yüklemeye maruz kalması sonucu oluşur. Kronik gerilmeler syaramelerin çok kullanımı ortaya çıkar. Tendinitiler gerilimin çok fazla oluşumu sonucu ortaya çıkar. Pateral tendinitler : Patellar tendonda çok fazla ortaya çıkan sakatlıktır. Tendon , palpalasyondaki acı ve bu tür sakatlıkları belli eder. Sıçrama hareketi sonucu ortaya çıkar. Sporcu 1-2 saatlik sıçrama ve koşma hareketi sonucunda , dizlerin ikisinde yada tekinde acı hisseder. Acı hareket anında belli değildir , ertesi gün ortaya çıkar. Diğer faktörler : Etkisiz quadriceps dayanımı quadriceps kas kompleksi , hazırlıktan sonra yavaşlama olgusunun bulunmayışı. Atlet bu problemleri önlemek için ısınmaya antrenman sonrası yavaşlama programını uygulamalıdır. Quadriceps gerilim olgusunu kontrol edecek metotları uygulamalıdır. Her gerilim 30-60 saniye arasındadır , maç öncesi maç sırasında ve maç sonrası en az 5 kez bu olgu uygulanıma girmektedir. 10 dakika süresince yapılan masaj hareketler sonucunda ortaya çıkar. Ağrıları dindirir niteliktedir. Acı ortaya çıktığında , çok az süreli bir dinlenimde söz konusudur. Diğer sporlarda (yüzme , bisiklet) atlet bu programlarla dayanıklılığını zinde tutar. Acı ortadan çıktıktan sonra sporcu çok iyi bir fiziksel çalışma uygulanmalıdır. (Ağırlık, koşma , merdiven , zıplama). Rotatar Cuft Tenodinitis (Omuz) Smaçör omuzla ilgili olan problemlerini çözmelidir. Omuza bağlı 4 kas grubu mevcuttur. Hareket ne kadar zorsa omuz kas grubundaki önem o kadar artış gösterir. Kol kalktığında , bu grup serbestçe çalışım gösterebilmektedir. Tekrarlı omuz hareketi devamında bazı tendom yırtılmaları olasıdır. Sporcu bunları başta hissetmez. Ertesi günkü maça kadar bu acı ısınma hareketleri doğrultusunda hissedilmez. Maçtan yada antrenman sonra bu tedavisi yapılır. Vuruş tekniği , bu durumdaki en büyük faktördür , topa vuruluş anındaki alınan pozisyon bu problem ile ilişkilidir. Rotalar cuft kaslarının açılımına yapılan çalışmalar , antrenmanla beraber olmakla birlikte , ağırlık ve bisiklet çalışmalarıyla da uygulanmaktadır. Eğer bu ölçümler yapılmışsa , rotalar cuft tendinitleri oluşur. Eğer karşı karşıya kalınan problem çok şiddetli ise kas tarafında çözülmeyebilir. Kliniksel olarak , bu problemleri başlarda görmek gerekmektedir. Böylece çok ciddi sorunlar doğuracak sorunlar başlarda ortadan kaldırılmış olur. Acı ortadan kalktıktan sonra , atlet çalışmalara döner ve kas geliştirilmesi söz konusu olur. 2-3 haftalık egzersiz programlarında atletin çok agresif olduğu göze çarpar , zamanlama ve normal durumlar , tedavideki iki önemli faktörü oluşturmaktadır. Ayak tahtaları Ayaklardaki acılar doğrultusu ortaya çıkan bazı sakatlıklarda , bu yöntem uygulanır. Bu sakatlıklar: 1. Tibiailis posterior tendon liflerindeki ufak yırtıklar 2. Tibia ve fubula arasındaki inteasseus beraberindeki sakatlık. 3. Tibiailis anterior kas sakatlığı Şu faktörler bunları izler : 1. Başarısız gerilme ve ısınma 2. Düşük ayak kaslarındaki kas dayanıklılığı dengesizliği 3. Başarısız ayak giyimi 4. Ağır şartlarda koşma 5. Çok çalışma , çok hızlı çalışma 6. Düşük ayaktaki düzensiz bir mekanik oluşumu Koşudan hemen sonra tedaviye buz ile başlanır. Acıdan dolayı sporcu dinlenmeye ihtiyacı vardır. Bazen bandaj aktivite sırasındaki acıyı ortadan kaldırır niteliktedir. Fazla ısınma programı şarttır , düşük ayaktaki kas koordinasyonlarını güçlendirecek iyi bir programdır. Bilek burkulmalarında etkili programlar burada da uygulanır. Özel ilgi ile dorsifleksiyon egzersizlerinde oluşur. Karşıdaki yassı bir atlet size karşı siz tarafından itilir. Acı yüzdeden , koşu durdurulmalıdır. Atlet fiziksel dayanıklılığını bisiklet ve yüzme ile gerçekleştirir , acı dinmeye başladığında , koşuya geçilir fakat mesafe ve hız azaltılır. Her geçen gün artırım göstermektedir. Orta parmak Topla yada diğer oyuncu ile temas sonucu bu sakatlık ortaya çıkar. Atlet bir şeylerin gittiğini hisseder , ilk başta acı hissedilmez ve herhangi bir fiziksel bozukluk gözlenemez , en önemli buluntu atletin , orta parmağını hareket ettirememesinden ortaya çıkar. Atlet parmağını sonuna kadar hareket ettirebildiğinde parmağına dokunduğu zaman acı hisseder. Tedavi hemen olmalıdır. 6 haftalık dönem doğrultusunda ortapedist tarafından tedavi söz konusudur. Tedaviden sonra atlet oyun oynayabilir. Baldır Hamstring Gerilimi Voleybol oyuncularındaki bu kas grubu esnek olmamalı ve gergin olmalıdır. Doğrudan gerilim olmazsa bu kas yırtılmalara yol açar. Voleybol oynarken bu sakatlıklar göze çarpmaz , bu sakatlık sıklıkla diğer sporlardaki atletlerde göze çarpar , genellikle koşu anında bu sakatlıklar meydana gelir. Hem ani kas kontraksiyonu ile bağlantılı akut arası hem de devamlı rahatsızlık ortaya çıkar. Acil tedaviyi PİER tedavisi takip eder. Tedavilerde ısıtma söz konusu olmamalıdır. Atlet bu sakatlığı tecrübe ettikten sonra voleybol oynaması etkilenir. Eğer iyi bir ısınmadan sonra acıdan dolayı baldır esnekliği kısıtlanır. Atlet voleybol oynayamaz problemi çözme yoluna gider. Atlet azaltılmış acı ve esneksiz oyun oynuyorsa , birkaç hafta yada ayda kronik bir problemle karşı karşıya kalabilmektedir. Baldır gibi güçlü kas gruplarının yırtılması sonucu atlet kesinlikle dinlenmelidir. Dayanıklılığı oluşturmak için diğer aktivitelerde gerçekleştirilir. Daha sonra gelişimsel bir program uygulanır. DİĞER SAKATLIKLAR Düşük arka sakatlık Voleybol oyuncularının karşı karşıya kaldığı problem birçok şekilde oluşmaktadır. Eğer atletin böyle bir rahatsızlığı varsa sporcu sağa , sola doğru , arkaya doğru , öne doğru hareket etmede zorluk çeker. Doktora görünmeden ve tedavi olmadan oynayamaz. Bekle ve gör düşüncesi bu tür bir sakatlıkta görünmemelidir. Sonuçlar oldukça ciddidir. Atlet bunu sadece kassal spazm problemi olarak görse de bu problem vücudun korunma mekanizmasıyla da ilgilidir. Bir çok diagnos yapıldıktan sonra , sadece kas ağrısı olarak nitelendirilen bu sakatlık klinik olarak ortaya çıkar. Önlem olarak arka bölümle ilgili abdominal hasarlıklar antrenör tarafından yaptırılır. Isınma boyunca pasif açılım çalışması yapılmalıdır. Açılımdan dolayı , arka eğilimden dolayı, blok ve smaç durumunda arka kas kullanılabilir.